Kruis

Twee grote kasten met tientallen orders stonden al klaar in de rechtszaal. De deur stond open en ik was naar binnen gegaan. Mijn collega's wachtten netjes buiten, maar volgden mij al snel. We zetten ons achter de vaste perstafel, tot de advocaat van de drie ATF-directeuren ons zei dat hij die tafel nodig had. 'Wij zijn denk ik belangrijker dan jullie'', klonk het sarcastisch. 'Nou, dat is nog maar de vraag', kaatste ik de bal terug. Mijn collega ter linkerhand fluisterde me toe dat deze man een eigenwijs en zelfingenomen sujet was. De man maakte zich zichtbaar druk achter de tafels met ordners en laptop. Herhaaldelijk onderbrak hij de rechter, die ogenschijnlijk rustig bleef, maar wiens irritatie zichtbaar was. Driftig bladerde hij in de mappen, stond op om er weer een uit de kast te trekken. Voor mij zaten de drie oud-directeuren van het afvalverwerkingsbedrijf, die justitie brand door schuld ten laste legt. In mei 2000 ging bij een grote brand in hun bedrijf 450 ton chemisch afval de lucht in. Het was nog een geluk dat de gifwolk niet over Drachten dreef, want dan was de ramp niet te overzien geweest. Na drie uur had ik het wel gezien. De eis volgt pas woensdag en 's avonds moest ik ook al weer op pad. En de naweeen van het feestelijke Persbal (rook, rook en te laat op bed) braken me op. Even een paar uurtjes geslapen. Wat roken er trouwens nog veel collega's. De pakjes sigaretten lagen pontificaal uitgestald op de tafeltjes van Cafe Wouters. Mijn stille hoop dat de avond rookvrij zou zijn, ging al snel in, vergeef me het cliche, tabaksrook op. Ik hoorde van een rokende collega dat de cafes in ons land pas in 2008 rookvrij zijn. In Belgie is dat al op 1 januari komend jaar. We lopen als Nederland meestal voorop, behalve in het uitbannen van de sigaret in de horeca . Een collega blies en passant even een rookpluim in mijn gezicht. Ik kan er niks aan doen: ik ga rokers steeds meer en vaker als stumpers en losers zien. Ze doen iets wat hopeloos UIT is in 2006. Baghwan zei het al: ''Als u echt van u zelf houdt, stopt u wel.' Ik kan het meestal zien als iemand rookt. Ongezonde huid, bleke teint, nicotine-gebit. Ze vergiftigen zichzelf, nou alla, moet kunnen. Het recht op zelfbeschikking staat hoog in het vaandel van dit klootjesvolk. Maar dat geeft ze nog niet de vrijbrief om hun rook ongegeneerd in mijn longen te blazen. Volgende keer maar een mondkapje meenemen of het persbal mijden.
Op naar Fryske Fiersichten, nu in Groningen. Het Friese toekomstdebat op Friese bodem trok ongeveer 50 mensen. Wel wat weinig als er 8.000 uitnodigingen de deur uit zijn gegaan. In de immense hal van de Mediacentrale was een knusse tent neergezet met warm designlicht. Op het toilet trof ik een dame uit Groningen, die Friesland dertig jaar geleden had verlaten. Ze mopperde over de donkere toegangsweg naar de Mediacentrale. "Gelukkig zag ik twee fietsers voor me rijden, anders was ik omgekeerd. Het is hier echt pikdonker.'' De gemeente Groningen moet toch echt wat aan de verlichting doen. Ze miste Friesland niet echt. Had in de provincie Groningen alles wat ze zocht: wijdsheid in het noorden, bos in het zuiden en een bruisende Martinistad. Nee, Leeuwarden was nog net zo als toen ze vertrok. Om zes uur gaan de winkels dicht en is het muisstil op straat. ''Maar V en D is nu wel tot 19.00 uur open', verdedigde ik mijn woonplaats. En had noord-west-Friesland niet veel ruimte en zuid-west-Friesland water en bos? Maar nee, over over het gebied boven Marrum was ze niet te spreken. Ze was er deze zomer met een vriendin wezen fietsen, maar werkelijk nergens was een leuke uitspanning te vinden. Geen grand cafe of niks. Ik prees de Waard van Ternaard aan. Daar had ze nog niet van gehoord.
Na afloop van het debat sprak ik in het cafe met een paar studenten van studentenvereniging Bernlef. Onder hen een grote, stevige vent, die tegen Nijpels had gezegd dat Friesland maar gewoon moest blijven doen. Enthousiast kwam hij me tegemoet. Kijk eens wat wij op de herenwc hebben.! Dat hebben jullie niet! Ik deed de deur open en zag boven de pisbakken vrouwshoge zwart witfoto's hangen, in verleidelijke truitjes en korte kekke broekjes. Het viel me mee dat die niet in de bakken waren gemonteerd, zodat de mannen op de gezichten of andere lichaamsdelen konden urineren. Maar ook in de dameswc was de ontwerper actief geweest. Al zittend op de wcbril keek ik recht in het kruis van een wildvreemd mannelijk fotomodel. Ik vroeg me nog even af of ik die dikke zwarte viltstift nog in mijn tas had en die bobbel weg zou krassen. Maar die lag al thuis. Ik was verbaasd en ook verontwaardigd. Vraag ik hierom? Nee! Welke idioot besluit om plassende dames op te zadelen met een manskruis op ooghoogte? Wat is de dieperliggende gedachte hierachter? Is die er uberhaupt. Denkt men dat een vrouw naar een wildvreemd persoon wil kijken? En dan ook nog naar een man? Waarom geen soortgenote, als men vindt dat er toch gezelfschap moet zijn in die wc? De volgende keer neem ik toch die verfkwast maar mee.

Celtic-Feyenoord

'Zijn ze nou helemaal? Een debiel kan het verschil zien tussen een shirtje van AC Milan en dat van Celtic', zuchtte mijn collega van de sport. Ik had hem gebeld en gewezen op een fout onderschrift in NRC Handelsblad van 25 oktober jl. op de mediapagina. Onder een foto van de juichende Feyenoorder Wim Jansen, die het eerste doelpunt maakt tegen Europacuphouder AC Milan (thuis in Rotterdam in de herfst van 1969) staat dat de Rotterdamse club ''scoort in de Europacupfinale tegen Celtic''. Nou, een kind kan inderdaad zien dat hier geen horizontaal gestreepte shirtjes van de Schotten in beeld zijn, maar de donkere rood-zwarte van de Milanezen. Bovendien zien we geen Ove Kindvall die de bal over Celtic-keeper Williams stift, maar die van Wim Jansen. Jansens doelpunt was een mazzelgoal. De Milan-goalie, de zwarte spin Cudicinni, verkeek zich volledig op de mislukte voorzet, cq trap, wankelde nog achterover, maar greep mis: 1-0 voor Feyenoord! De ramen van ons huis barstten bijkans van het gejuich van mijn vader, broer, moeder en mij. De tweede helft mocht ik niet zien, ik was pas 9 jaar, dat werd te laat. De wonderschone kopbal van Wim van Hanegem, na een voorzet op maat van linksbuiten Coen Moulijn, heb ik niet live gezien. Maar Feyenoord won wel met 2-0 en schakelde de titelhouder uit. Een regelrechte sensatie. Ik ben toen begonnen met een plakboek, dat eindigde met het winnen van de de Europacup door Feyenoord. Als eerste Nederlandse club, benadrukte mijn vader steevast ietwat geirriteerd. Want hij kon het niet uitstaan dat het Feyenoordelftal na het binnenslepen van de Cup ontvangen werd op het Catshuis, maar de Ajaxieden de jaren daarop door de Koningin. ''Dat komt natuurlijk dat het een club uit Rotterdam is van havenarbeiders.'' Mijn vader groeide op in Rotterdam, mijn broer is er geboren en veel familie woonde er vroeger ook. Geen wonder dat ik opgroeide tot Feyenoord-fan. De animositeit tussen Feyenoord en Ajax vierde toen ook al hoogtij. Nog steeds is mijn zondag goed als Ajax heeft verloren en Feyenoord heeft gewonnen.
Het viel me dus direct op dat het onderschrift in mijn krant niet klopte. Ik ben misschien wel een van de grootste vrouwelijke specialisten op het gebied van het jaar dat Feyenoord de Europacup won. Tot vervelenstoe bladerde ik in mijn plakboeken, bestudeerde foto's, las teksten en tekende voetballers na. Dus vertel mij niks over het elftal van Feyenoord in het seizoen 1969-1970!
''Misschien kan het nog in correcties en aanvullingen'', opperde ik. Maar mijn collega van sport dacht dat men het te lang geleden zou vinden om alsnog te rectificeren. Ik vraag me af of er geen lezers zijn die het verkeerde onderschrift is opgevallen. Dat moest haast wel. Maar wie weet, misschien is het al rechtgezet.

Marrums paardenvlees

Deskundigen of zij die er voor dorrgaan hebben het vaak mis. Waarnemers en journalisten hebben vaak niet door, hoe het volk iets beleeft. Een mooi voorbeeld was vrijdagavond. Na het debat Bos-Balkenende wees oud-PSP'ster Andree van Es Balkenende als winnaar aan. Net als hoofdredacteur Arendo Joustra van Elsevier, die vond dat Bos zonder stropdas nooit kon scoren bij oudere kiezers van vooral socialistische huize. Tot slot Henkjan (Idols) Smits door RTL 4 ingehuurd als imagodeskundige. Die wist zeker te weten dat Bos een controlfreak met faalangst was. En dat je hem zag verstarren toen hij de leeftijd van Balkendes dochtertje niet precies wist te noemen (zij is 7, maar Bos dacht 4 of 5 ). Wat een afgang voor de verstarde Bos en wat scoorde de premier goed met zijn minzame glimlachje! Ik snapte het commentaar niet. Hoewel ik PvdA noch CDA stem (en ook geen VVD of SP, GroenLinks of ChristenUnie) overtuigde Bos mij veel meer dan Balkenende. Ik kon niet nalaten na elke one-liner die hij uitte ,,goed zo!'' te roepen. Ik maak onderdeel uit van de gemiddelde Nederlander, want uit een peiling na afloop bleek dat 50 procent Bos als winnaar zag en 46 procent Balkenende. De zogenaamde commentatoren zaten er naast.
Vier jaar geleden kocht ik het boek ,,De puinhopen van vier jaar Paars'' van Pim Fortuyn. Onder collega's was hoon mijn deel. Een van hen zei dat Fortuyn ,,gek'' was. Meer woorden wilde ze er niet aan vuil maken. Een andere zei dat ze het boek weliswaar niet had gelezen, maar dat je die Fortuyn toch echt niet serieus kon nemen: een homo met twee van die hondjes, die ,,kuttenlikkertjes''. Maar ik voelde me aangetrokken tot die kale homo, met die eerlijke oogopslag, die zelfbewuste lach en zijn vermogen zichzelf niet al te serieus te nemen en was benieuwd naar wat hij te zeggen had. Ik wist, voelde intuitief dat Fortuyn zijn slag kon slaan, dat hij verwoordde wat veel mensen dachten en dat veel van mijn collega's net zo spraken als het politieke establishment: met minachting voor de gewone man en diens zorgen en angsten. Tot mijn schrik was ik het in 90 procent van de gevallen met Fortuyn eens. Een kennis die al jaren de gang naar de stembus had gemeden, overwoog in het jaar 2002 hem zijn stem te geven. ,,Ik wil hem een kans geven zodat hij kan laten zien dat hij het anders doet.'' Op Fortuyn heb ik overigens niet gestemd. Dat hij gedemoniseerd is door de Nederlandse pers staat voor mij als een paal boven water. Met als dieptepunt het hoofdredactionele commentaar in NRC Handelsblad, op de dag van de moord. Onlangs vergeleek de commentator van de Leeuwarder Courant Fortuyn nog met Filip de Winter, de voorman van het Vlaams Belang. Wat natuurlijk onzin is en per definitie onjuist, zoals ook Belgische commentatoren aangaven. Fortuyn wilde een generaal pardon voor de 23.000 asielzoekers en een stop op de immigratie van niet-westerse allochtonen. De Winter wil dat immigranten vertrekken en Vlaanderen weer wit wordt. Fortuyn was geen racist, van De Winter ben ik daar niet zeker van. De Winter wil terug naar de gezinswaarden en is tegen het homohuwelijk. De homoseksueel Fortuyn was een liberaal die streed voor emancipatie van allochtone vrouwen, homo's, lesbo's. Dat laatste zou De Winter nooit zo roepen: die ziet ze liever vertrekken naar hun ,,eigen'' land.

Wat me verbaast is dat geen enkel Fries medium nog heeft geschreven dat bij de eigenaar van de 150 geredde Marrumse paarden in 1998 ernstig verzwakte en zieke schapen in beslag zijn genomen. De man is meerdere malen met de AID en Landelijke Inspectie Dierenbescherming (LID) in aanraking geweest. De Telegraaf meldde dit feit vrijdag op de voorpagina. Ik maakte er melding van in de krant van zaterdag. Die namiddag werd ik gebeld door een voormalige vrijwilligster van de Dierenbescherming, die zelf in 1998 tevergeefs weken bij de politie aandacht had gevraagd voor de slechte conditie van schapen van dezelfde eigenaar, die op de zeedijk bij Oosterbierum graaden. Toen de politie Franeker geen actie ondernam, belde ze de politie in Stiens. Pas na drie maanden werd er iets aan gedaan. Ze las me de brief voor die ze had gekregen van de politie, waarin werd gesproken van ,,een zeer ernstige situatie''. ,,Die helaas veel te lang heeft geduurd''. De tipgeefster was woedend. Ze wist dat veel paarden, die nu met veel pijn en moeite waren gered, het slagersmes zou wachten. ,,Die Lootsma haalt elk jaar paarden uit Rusland om een groot deel daarvan te laten slachten.'' Ik sprak hierover met directeur Ultsje Hosper van It Fryske Gea. Hij kende het verhaal niet, maar ja, Lootsma mag doen met zijn paarden wat hij wil. Opmerkelijk was ook dat burgemeester Wil van den Berg op een persconferentie vorige week zei dat de paarden na hun redding naar Lootsma terug zouden gaan. ,,Daar zijn ze in een vertrouwde omgeving'', (oke) en in ,,vertrouwde handen'' en ,,wordt er goed voor ze gezorgd''. Ik schamperde naar mijn collega van de Leeuwarder Courant: ,,mooie vertrouwde handen''. Want hoe je het ook wendt of keert: de eigenaar is verantwoordelijk voor het welzijn van zijn paarden. Ook al is wellicht sprake van overmacht, want het water in de polder stond in 50 jaar niet zo hoog. Ben benieuwd wat het OM doet, nu de Partij voor de Dieren (www.partijvoordedieren.nl) aangifte heeft gedaan van nalatig handelen van zowel eigenaar als It Fryske Gea. De partij wil ook dat de paarden in beslag worden genomen, zodat ze kunnen genieten van hun leven en niet geslacht worden. Ook iets wat geen enkel Fries medium meldt.
Veel mensen zal het tegen de borst stuiten dat paarden worden geslacht. Ze vinden het erger dan het afmaken van koeien, varkens en schapen voor de menselijke vleesconsumptie. Een paard is een edel dier, immers. Maar in India zijn koeien weer heilig. Dus alles is betrekkelijk op deze waanzinnige aardkloot. En is het doden van een kat of hond op de Filippijnen of in Korea, waar hondenvlees op het menu staat, erger dan het laten leegbloeden van een halal-schaap in een islamitisch slachthuis? Wat volgens de eigenaren maar een minuut schijnt te duren en waarvan het dier niets merkt, zo stond zaterdag in de Volkskrant.
Als kind van een jaar of vier, vijf ging ik elke week met mijn vader naar paardenslager Anema in Harlingen. We kochten daar dan altijd paardenworst. De vrouw van de slager boog zich elke keer over de marmeren toonbank en vroeg dan vriendelijk: ,,Stukje peerdewust?'' -Ja, lekker en ik zoog de zoete vleessappen op. Ik ben nu al 25 jaar vegetarier, maar de smaak van paardenvlees herinner ik me nog goed. Toch verlang ik nooit meer naar (paarden)vlees. Het is ongezond (urinezuurvormend,wardoor het jicht en hart- en vaatziekten kan veroorzaken) en bovendien stuit het me tegen de borst om een dierenlijkje te verorberen. Mens en dier zijn weliswaar niet gelijk, maar wel gelijkwaardig. Een dier is een niet-menselijk wezen met gevoel (definitie van de Australische filosoof Peter Singer) , dat nooit voor zichzelf kan opkomen. Een mens is een menselijk wezen met gevoel, dat wel voor zichzelf kan spreken. En dat ook voor dieren behoort te doen.