Pokkewijf

Sommige dingen die je hoort, schrijf je niet op. Omdat ze off the record zijn, omdat je ze uit vertrouwelijke bron hoort of omdat je ze via vrienden verneemt. Of omdat je informatie niet bevestigd krijgt. En in een enkel geval omdat je iemand tegen zichzelf wilt beschermen. Zo wist ik al maanden dat de brand in de loods van de jachtwerf in De Punt van mei dit jaar, waarbij drie brandweermannen uit Eelde het leven lieten, in de meterkast was ontstaan. Op een middag was ik in het dorpscafe in Eelde, waar een vriend van een overleden brandweerman ,,leegliep.'' Al rokend en drinkend vertelde hij hoe zijn kameraad moest zijn omgekomen. De politie had hem verteld dat de brand in de meterkast was ontstaan. Zijn vriend was 29 jaar geworden en had zijn vrienden geregeld verteld dat hij er zo tegenop zag om 30 jaar te worden. ,,Hij wilde geen dertig worden, ' knikte de jongeman veelbetekenend. Toen ik met hem aan de bar zat te praten, zat verderop een oudere man voor de flipperkast. Hij zei het onethisch van me te vinden wat ik deed. Want deze jongeman wist niet in zijn emoties niet eens wat hij zei. En als ik thuiskwam zou ik alles optikken. Leer mij de journalist kennen, zoveel wilde hij wel zeggen. Die zijn niet te vertrouwen. Na overleg met mijn chefs heb ik er geen artikel over geschreven. Deze jongen stond begrijpelijkwijs stijf van de stress en bol van de emoties. Daar wilde ik geen misbruik van maken. Bovendien kreeg ik e.e.a. niet bevestigd bij de politie. Met 1 bron kun je niks. Maar dat van die meterkast wist ik al. Zoals ik ook wist dat directeur Kees van Twist van het Groninger Museum na een jaar Amerika terug zou keren. Voordat dit nieuws bekend werd, hoorde ik het op een verjaardag van een andere museumdirecteur. Natuurlijk had ik dit kunnen checken, maar soms ben je zo bezig met alle deadlines die je moet halen, dat er dingen doorschieten. En mogelijk had ik het toch niet bevestigd gekregen. Maar dat weet je niet. Nu ik het zo opschrijf, was het het proberen waard geweest.
Soms hoor en zie je dingen die je om een andere reden niet opschrijft. Ik was afgelopen dinsdag bij de rechtszaak tegen de eigenaar van de verbrande loods in De Punt. Hem wordt door het OM in Assen verweten dat hij gerommeld had met die bewuste meterkast door er gemanipuleerde zekeringen in te draaien. Zo kon hij meer stroom gebruiken, zonder dat die steeds uitviel. Want hij baalde ervan, had zijn zoon tegenover de politie verteld, dat de elektriciteit het eens in de veertien dagen begaf. De man zat de hele tijd voorovergebogen, zachtjes pratend, zo nu en dan huilend. Hij had nooit van die gemanipuleerde stoppen gezien, stamelde hij. Laat staan dat hij ze in die kast had gedaan. Hij was bang van elektriciteit. Wist er ook niks van. Hij belde altijd de elektromonteur als er iets kapot was of niet deugde. Daar tegen over stonden verklaringen van vier medewerkers en vrinden van zijn zoon die vaak aan het sleutelen waren in de hal. Die hadden hem met die dingen zien lopen. Je weet niet wie je geloven moet, maar dat is ook je taak niet. Ik zat naast een collega van een blad uit Eelde, Dorpsklanken. Hij kende de verdachte wel. Voor ons zaten de vrouw en dochter van de verdachte. Het meisje was ooit bloemenkoningin geweest, wist mijn buurman. Rechts van ons zaten enkele nabestaanden van de omgekomen brandweerlieden. Een van hen las een slachtofferverklaring voor. Dat is tegenwoordig mogelijk. Vroeger verwoordde de rechter deze ,,andere kant'' nog. De vrouw vertelde van haar onnoemelijke verdriet. Ze deed sinds het drama letterlijk geen oog dicht. Als ze twee nachten had geslapen was het veel. Ze was haar steun en toeverlaat kwijt, de kinderen hun vader. De gestikte brandweerman was ook nog eens kostwinner van het gezin geweest. De verdachte, die een van de brandweermannen persoonlijk kende, barstte in huilen uit. Aan het begin van de zitting had hij grienend gezegd dat hij had vernomen dat de drie de loods waren binnengegaan om hem te zoeken. Dat werd later met klem ontkracht. Ze waren op onderzoek uit, niet om de baas van de werf te zoeken. Hoe dan ook. De zitting liep ten einde, de rechter wilde de verdachte niet op vrije voeten stellen, in afwachting van de uitspraak. Daartoe had diens advocaat verzocht. De detentie viel hem zwaar namelijk. Hij was 29 kilo afgevallen en leed aan een post traumatische stressstoornis. De verdachte keek achterom naar zijn vrouw en kinderen. Wanhoop en angst lagen in zijn ogen. Zijn dochter begon te schelden en riep ,,kutwijf'' naar de weduwe van de brandweerman. Het was me ontgaan waarom. Vermoedelijk had de weduwe opgelucht gereageerd dat de in haar ogen schuldige aan de brand, de man die dus verantwoordelijk was voor de dood van haar man, bleef vastzitten. De advocaat van de verdachte wenkte dat het meisje de zaal moest uitgaan. Ze liep vlak langs de vrouw van de brandweerman en siste terloopt ,,pokkewijf'' en : ''Wat zul jij lekker slapen vannacht.'' Ik schudde mijn hoofd. Weinig verheffend, dit tafereeel. En de opmerking moet als een dolkstoot zijn aangekomen bij de weduwe. Nee, dit alles schrijf je niet op in je kolommen. Het doet niet terzake en je voelt plaatsvervangende schaamte. Je kunt slechts een cliche ter hand nemen: de emoties liepen bij nabestaanden en verdachte hoog op. Maar soms zijn de woorden op. Dan zwijg je maar.

Verkeer

Schoolkinderen maken veel fouten in het verkeer, meldt Veilig Verkeer Nederland vandaag. Ze willen dat kinderen elke dag, al of niet onder begeleiding, lopend of op de fiets naar school gaan. Want zo is de gedachte, als kinderen actief deelnemen aan het verkeer doen ze de meeste ervaring op. Helaas zien ze om zich heen dan vrijwel alleen slechte voorbeelden. Geregeld word ik door moeders met kinderen achterop haast van de sokken gereden als ik op het trottoir loop. Het lijkt een nieuwe mode: oud en jong, man en vrouw, kind en senio, allemaal fietsen ze tegenwoordig op de stoep. Een keer reed er een vrouw met een kindje achterop. Ik weigerde met mijn hond aan de lijn aan de kant te gaan. Woedend stapte ze af en stak over. ,,Ja mevrouw, dit is een stoep en u mag hier niet fietsen''. Rotondes, ook zo iets. Om twee centimeter te winnen steken ze die met kind en al aan de verkeerde kant over. Wat heeft het voor nut om verkeersregels in te stellen als die massaal worden overtreden? Ik heb eens uitgerekend dat er op een dag in Nederland miljoenen overtredingen plaatsvinden. Want als ik alleen al in tien minuten in drie straten vijf fouten zie, dan lapt tout Nederland alle verkeersgeboden aan zijn laars. Welk nut hebben verkeersborden als steeds minder mensen zich eraan houden? Wat heeft het voor nut als er voor het park een bord staat dat je er niet mag fietsen, maar hier geen gehoor aan wordt gegeven? Vroeger kreeg je hier nog een bekeuring voor. Maar sinds ik politieauto's zelf (zonder zwaailicht) inrijverboden zag negeren, heb ik ook al minder vertrouwen in de sterke arm. Auto's rijden ook massaal tegen de rijrichting in. Dertig kilometerwegen zijn racebanen. Burgemeester Crone van Leeuwarden had gelijk toen hij vrij snel na zijn aantreden opmerkte dat er in Leeuwarden ontzettend hard wordt gereden. En hij was wel wat gewend, zei hij nog. En controleren? Politie zie ik nooit. En als je er wat van zegt? Dan hoor je: heeft u er last van? U moet zich niet zo kwaad maken, slecht voor uw bloeddruk. Ik probeer uit te leggen dat er sprake is van normvervaging. En dat ik er misschien nu geen last van heb, maar al die gehandicapte bewoners die in hun scootmobiels rijden wel. Die zijn niet verdacht op een auto, die met 60 kilometer (waar 30 moet) een inrijverbod negeert. Om nog maar te zwijgen van de spelende kinderen en de huisdieren. Het wachten is in mijn wijk op de eerste dode. Dan pas gebeurt er iets. Gelukkig zag ik gisteren een medebewoonster die haar wijsvinger kwaad opstak naar zo'n spookrijder, die een eenrichtingsstraat inscheurde. Burgers moeten elkaar durven corrigeren. Maar als ouders al het slechte voorbeeld geven, hoe kun je dan van kinderen verwachten dat ze zich wel aan de verkeersregels houden? Mijn grote wens is daarom voor een dag voor verkeersagent te spelen en massaal bonnen uit te schrijven. Wat een genoegdoening zal dat geven!

Loulou is dood

Pony Loulou (20) is naar haar eeuwige jachtvelden gegaan. In juli interviewde ik Petra Kerkstra, die de bejaarde pony in een weiland bij haar boerderij in Goutum had staan. De oude merrie stond anderhalf jaar bij de paardenopvang in Beetgumermolen. Maar Berthus (24) een eveneens bejaard ex-manegepaard kon niet met haar overweg. Dus verkaste ze naar Goutum. Loulou werkte zeven jaar in de Leeuwarder manage, dus er zijn vast heel wat kinderen of volwassenen die op haar gereden hebben. Loulou was ondervoed toen ze bij de manage arriveerde. Ze heeft altijd hard gewerkt en kreeg net weer wat vet op haar botten. Lang heeft ze niet kunnen genieten van haar welverdiende oude dag. De merrie lag twee weken geleden ineens dood in het weiland. De andere paarden stonden er stil omheen als eerbetoon. Het artikel dat ik over de Stichting Pensioenpaard schreef voor Noorderland (zie www.pensioenpaard.nl) wordt nu aangepast. Zie het oktobernummer. Loulou geniet nu van de eeuwige rust.

Johnny B.

Johnny B. Het lijkt wel een naam van een of andere popartiest, grapte ik toen ik zijn advocaat aan de lijn had. - Ja, net als Ali B, antwoordde hij. Nu is Johnny B. geen artiest, of je moet het ongezien aansteken van acht branden in en rond het Groningse 't Zandt als een kunst beschouwen. Er vanuit gaande dat Johnny dit heeft gedaan. Want zelf ontkent hij alle brandstichtingen. Gisteren zag ik hem voor het eerst, tijdens de derde pro formazitting voor de Groninger rechtbank. Een jongen in een wit T-shirt met lange mouwen en een spijkerbroek, kort geknipt haar en met een sympathieke, haast lieve uitstraling die bij binnenkomst geruststellend knipoogde naar zijn familie en vriendin op de tribune. Tijdens de schorsing, toen de rechtbank zich terugtrok voor overleg over zijn vrijlating, ontspon zich een merkwaardig tafereel in de rechtszaal. De pers zat op nog geen meter afstand van de verdachte en we kwamen met hem in gesprek. We vroegen hoe het met hem was. Hij antwoordde vriendelijk, hij oogde ontspannen en had een haast naieve oogopslag. Hij was schoonmaker in de gevangenis, een geliefd baantje, omdat je niet al die tijd in je cel zit. Ik vroeg of hij tv op zijn cel had. Ja, zei hij. Een collega vroeg of hij iets gemerkt had van die undercover agent die justitie had ingezet, om hem een bekentenis te ontfutselen. Nou, min of meer, maakten we uit zijn antwoord op. Hij mocht die bewuste dag, vrij kort na zijn aanhouding, langer dan normaal televisie kijken in de recreatiezaal. Er kwam een nette verschijning bij hem zitten, een half uur ongeveer, die vertelde dat hij vastzat voor autokraken. En die hem vroeg wat hij daar deed. Ja, die branden in 't Zandt daar had deze mystery verdachte wel van gehoord. Maar Johnny zei hem niet dat hij de dader was. -Want dat ben ik ook niet. Een beetje vreemd vond hij het gesprek allemaal wel met de onbekende.
Maar dat DNA dan dat van hem is gevonden op de postzegels en de randen van de enveloppen van de verstuurde dreigbrieven? Hij wist ook niet hoe dat kon. Zijn raadsman Jan Boksem zei dat een omstreden methode is toegepast, een van mengprofielen, die vermeerderd worden en daardoor onbetrouwbaar kunnen zijn. Wel zei Johnny dat hij ze niet verstuurd kon hebben, omdat hij ten tijde van vastzat. ''En al mijn uitgaande post in de gevangenis wordt 100 procent gecontroleerd.'' De officier van justitie moet het gesprekje met de pers met lede ogen hebben aanschouwd en de rechtbank hebben ingeseind. Want die kwam terug en verbood verdere contacten. Johnny werd door de parketpolitie afgevoerd. De advocaten lieten hem overigens begaan. Die hebben er geen enkel bezwaar tegen dat hij met journalisten keuvelde. Ik doe al bijna 20 jaar rechtszaken, maar had dit nog nooit meegemaakt. Niet dat je zo met een verdachte kon spreken. Want die is meestal in zichzelf gekeerd, wordt even naar achteren gebracht of is druk in gesprek met zijn advocaat. Ook is de fysieke afstand in Assen en Leeuwarden tussen verdachte en media meestal veel groter dan in de Groningse rechtbank. Hoe dan ook, deze Johnny B. maakte een keurige indruk. Zoals hij dat op veel van zijn dorpsgenoten ook deed. Ik heb mijn oude repo er nog eens op nagelezen. Vriendelijk, voorkomen, behulpzaam. En een man met twee gezichten. Hij had een baantje, zo te merken liefdevolle ouders en een vriendin. Wat zou hem dan bewogen hebben om die branden te stichten vraag je je af. Als hij het toch is. Was het de kick? Of is hij een enorm grote fantast, een toneelspeler? In ons strafrechtsysteem ben je onschuldig totdat het tegendeel is bewezen. Dat geldt ook voor Johnny B. Als het OM de rechtbank niet kan overtuigen van zijn schuld, wordt jij vrijgesproken. Dat weten we begin december.