Ouderen gaan gebukt onder hitte

Onderstaand verhaal stond, ingekort, op de voorpagina van NRC Handelsblad op 27 juli.


Door onze correspondent
KARIN DE MIK
HEERENVEEN, 26 JULI. Rinze Bergsma (81) draagt nog een overhemd met lange mouwen. De Fries, bretels met als motief de Friese vlag, zit aan tafel in zijn woning in Heerenveen. De zonneschermen zijn naar beneden, de ventilator blaast koele lucht. ,,’t Gaat nog’’, zegt hij. ,,Maar met deze temperaturen moet je niks doen. Buiten kom ik niet.’’ De theepot staat op tafel. Ja, drinken doet hij genoeg. ,,Vooral water, fris en thee’’. Ziekenverzorgende Nynke Mulder van Thuiszorg De Friese Wouden bezoekt Bergsma en zijn vrouw Hieke (69). Mulder: ,,Ik let erop of mensen voldoende drinken. Soms zet ik een paar bekers water of ranja neer.’’ In zijn woning in serviceflat Smelleken loopt Piet Monsma (76) in korte broek rond. Hij kan niet goed tegen de hitte, vertelt hij. Vooral ’s nachts heeft de hartpatiënt last van de warmte. ,,We slapen met het raam wagenwijd open, maar vannacht was ik toch kortademig door de vochtige lucht.’’ Hij eet voldoende, maar ,,het vocht blijft erbij’’. ,,Gelukkig is het hier nog noflik (Fries voor aangenaam)’’, stelt hij wijzend naar de open deur naar het terras. In de woonkamer is het koel. Zijn vrouw (78) schenkt geregeld water uit de kan die in de koelkast klaar staat. Hij hoopt dat het kwik snel daalt de komende dagen. ,,Zo’n 25 graden is lekker, warmer hoeft niet.’’ Net als Bergsma doet Monsma op een dag ,,niet veel.’’ ,,Ik ga van de ene in de andere stoel zitten.’’ Naar buiten? Geen denken aan! ,,Dan is het net of je een dreun krijgt.’’
Nederland zucht onder de hittegolf. Vooral ouderen hebben er last van. Het Nationaal Fonds Ouderenhulp roept hen in radiospotjes op dagelijks minstens twee liter te drinken, goed te eten en niet naar buiten te gaan tussen 11.00 uur ’s morgens en 17.00 uur ’s middags. Wie dat toch doet wordt aangeraden zijn hoofd te bedekken, luchtige kleren aan te trekken en zich in te smeren met een zonnebrandmiddel. Maar beter is het rustig te blijven. Een andere tip: overdag de ramen en deuren dichthouden om de warmte buiten te houden.
Aaltje van der Vlugt (82) ligt in haar achterkamer op bed onder een laken. Op een tafeltje staat een halfvol glaasje water. De alleenstaande Van der Vlugt is de dag ervoor in huis gevallen. ,,Van de pijn en de warmte heb ik vannacht geen oog dichtgedaan. Maar ja, klagen helpt niet.’’ Ziekenverzorgende Nynke maakt op haar verzoek een beker bouillon klaar. Van der Vlugt weet dat ze veel moet drinken. ,,Maar dan moet je ook weer plassen. En als je zelf niet uit bed kunt komen en afhankelijk bent van anderen is dat weer lastig.’’ Een dilemma, geeft Nynke toe, dat veel ouderen kennen.
In zorgcentrum Mariënbosch in Heerenveen zitten vijf activiteitenbegeleiders aan tafel in de verder lege recreatiezaal. ,,Ook wij hebben last van de warmte’’, grapt een van hen. De bewoners krijgen ,,veel ijs en veel drinken’’ aangeboden. Een aantal activiteiten is afgelast, maar de populaire bingo gaat woensdagmiddag wel gewoon door. Van een dertigtal bewoners, dat minder goed voor zichzelf kan zorgen, houden medewerkers de vochtbalans in de gaten. ,,We noteren hoeveel ze drinken, om uitdroging te voorkomen’’, licht directeur Erik de Groot toe. Grote problemen hebben zich niet voorgedaan in het centrum, waar 120 mensen wonen. Een van hen is Jeltje de Jong-Hartstra (86) die sinds bijna vier jaar een appartement op de begane grond bewoont aan de noordkant. ,,Ik wilde hier eerst niet naar toe. Mijn hele leven heb ik op het zuiden gewoond,’’ vertelt ze in haar rolstoel. ,,Op het noorden vind ik zo triest. Ik wilde zon hebben.´´ Maar nu is ze blij met de koele woning. ,,Ik heb niks te klagen. ´t Is binnen beter dan buiten´´, zegt de Friezin. Ze is druk bezig poppenkleertjes te breien en op tafel ligt de krant. Drinken doet ze voldoende. ,,Ik heb last van een droge mond, dus dan wil je ook wel drinken.’’ Op de vierde verdieping heeft Susan Draaisma-Kalksma (87) het overdag een stuk moeilijker. Haar woning ligt pal op het zuiden. De balkon- en voordeur staan wijd open, zodat het kan doorwaaien. ,,Ja, ik zit hier op het warmste plekje´´, vertelt ze. ,,Hoewel ik een warmtemens ben, vind ik deze temperaturen al gauw benauwend.’’ ,,Liters´´ water drinkt ze. ,,Ik heb zelf bronwater gekocht. Dat werd de afgelopen dagen ook in pakken uitgedeeld door het huis.’’ Dat moest ook wel, omdat de waterleiding twee dagen was uitgeschakeld, vertelt ze. De leidingen moesten worden doorgespoten in verband met legionellagevaar. ,,De douchekoppen hebben we nog niet terug’’, zegt mevrouw De Jong. ,,Maar ach, je kunt ook onder een gewone straal douchen.’’

Inzet

De Nederlandse overheid moet veel meer doen aan voorlichting over de hitte. Een overheidscampagne, folders en een postbus-51-spotje zijn nodig, om vooral ouderen te wijzen op de gevaren van uitdroging. Dit vindt het Nationaal Fonds Ouderenzorg. Volgens woordvoerder Anne-Marie Blomesath kan de rijksoverheid een voorbeeld nemen aan Frankrijk, waar het ministerie van volksgezondheid sinds 2003 een landelijk telefoonnummer heeft opengesteld en folders met tips verstrekt. ,,Ook worden alleenwonende ouderen regelmatig bezocht om te kijken hoe het met ze gaat.´´ Blomesath verklaart dat landelijke televisiespotjes gewenst zijn. Ook zou het ministerie van volksgezondheid een mailing kunnen sturen aan alle 55-plussers met adviezen. ,,Mensen moeten nu zelf op zoek naar informatie.´´ Het Nationaal Fonds Ouderenzorg wordt geregeld gebeld door gemeenten die informatie willen over hittevoorlichting aan ouderen. ,,Sommige nemen de tips van onze website over´´, aldus Blomesath. Afgelopen weekeinde belden 450 mensen de ouderenlijn, 400 meer dan normaal. ,,En het loopt nog steeds storm’’, aldus Blomesath. ,,Vaak zoeken mensen bevestiging. ‘Als ik tien glazen water per dag drink is dat dan genoeg?´’’ Anderen willen weten of ze wel veel kunnen drinken bij bepaald medicijngebruik. De hulplijn verwijst hen door naar de huisarts. Het Nationaal Crisiscentrum stuurde deze week een brief aan alle gemeentes en provincies met het verzoek erop toe te zien dat ouderen op tijd hulp krijgen.

Hondje slaat mogelijk terug

Vrijdag of zaterdag zou onderstaand bericht meegaan in NRC Handelsblad. Helaas niet. Dus daarom hier, iets uitgebreider overigens, op mijn weblog:

28 JULI. De Sophia Vereeniging voor Dieren in Amsterdam (1250 leden) gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de Reclame Code Commissie (RCC) over het tv-spotje waarin een man zijn hondje wegslingert. Het reclamefilmpje voor Radio 1 werd tijdens het WK vertoond en toont een man die met zijn koptelefoon naar het verslag van een voetbalwedstrijd luistert. Op het moment dat er wordt gescoord slingert hij zijn aangelijnde hondje van vreugde de bosjes in. De dierenbeschermingsorganisatie vond dat Radio 1 hiermee een verkeerd en ongewenst signaal afgaf en diende een klacht in bij de RCC. Die oordeelde echter dat het spotje humoristisch en absurd van aard was. Een relatie met de werkelijkheid zou ontbreken. ,,Geen weldenkend mens zou zijn hondje de lucht inslingeren, zo dit al mogelijk zou zijn’’, aldus het oordeel van de RCC. Directeur Lieke Keller van de Sophia Vereeniging betwijfelt dat: ,,Het probleem is dat er in Nederland ook niet-weldenkende mensen zijn.’’ Ze noemt het voorbeeld van een 12-jarige jongen die woensdag in Utrecht op heterdaad door de politie werd betrapt toen hij een kat over een schutting gooide. ,,Je kunt niet uitsluiten dat hij het tv-filmpje als voorbeeld nam’’, aldus Keller. ,,Kinderen komen ook door geweldsfilms op ideeën.’’ Een ander voorbeeld is dat van een Amsterdammer die onlangs een boete van 500 euro kreeg, omdat hij zijn hond van het dakterras smeet. Communicatieadviseur Bart de Voogd van Radio 1 meent dat de betreffende commercial ,,zo absurd is dat iedereen de humor en ironie ervan inziet.’’ ,,Onze boodschap was dat iemand die naar Radio 1 luistert, de wereld om zich heen vergeet.’’ In een eerdere spot voor Radio 1 was een vuilnisman te zien die een oud vrouwtje in de vuilnisauto gooide. ,,Dat een reclame aanstekelijk werkt is volstrekte onzin. Reclame is bijna per definitie een situatie absurd maken. Wij zijn niet verantwoordelijk voor daden van gestoorde mensen.’’ Hij sluit echter niet uit dat in een vervolgspot de hond ,,uit wraak terugslaat’’. De beroepscommissie van de RCC behandelt het hoger beroep op 27 september.
De Sophia Vereeniging werd in 1867 opgericht door de lijfarts van Koningin Sophia en een groep Amsterdamse notabelen, die zich het lot van slachtvee en legerpaarden aantrokken. Het doel van de kleine vereniging is mensen te bewegen respectvoller met dieren om te gaan.