Feyenoord-Celtic na 40 jaar

Na 40 jaar weer Feyenoord-Celtic Toen de finale Spanje-Italië zondag jl. bezig was, vroeg ik me opeens af of het finalevoetbal vroeger zoveel anders was. Dus bekeek ik op mijn laptop de Europacup 1-finale tussen Feyenoord en Celtic op 6 mei 1970 in het San Sirostadion in Milaan. Het was een film op YouTube, met Duits verslag. Ik herinner me die finale nog goed. Als meisje van tien zag ik hem indertijd op een klein zwart-wit-tv’tje bij mijn tante in Dalfsen. Mijn broer, verwoed Feyenoordfan (want geboren in Rotterdam) keek ook. Ik neem aan dat mijn moeder en tante ook voor de buis zaten. Mijn vader, ook al een echte Feyenoorder, was zo zenuwachtig dat hij niet durfde kijken. Hij was aan de overkant van de weg in de koeienstal van boer Van Gelder, waar een koe aan het kalven was. Maar het kan ook een varkensstal geweest zijn. Het is gek hoe je bepaalde feiten vergeet. Ik kijk naar iets wat ik als tienjarig meisje ook zag. Het was toen voor mij ook nu. Zoals het dat nu ook is. Het gaf me een weemoedig en vreemd gevoel om dezelfde te beelden nu ruim 40 jaar later opnieuw te zien. Ik was toen al voetbalfan. Ik maakte plakboeken van alle wedstrijden die Feyenoord – en ook Ajax, maar die lagen er al snel uit in de UEFA-cup, die toen nog Jaarbeursstedebeker heette- tegen Arsenal- speelde. Het werd natuurlijk pas interessant toen ze wereldkampioen AC Milan uitschakelden. Het werd in de Kuip 2-0, door doelpunten van Wim Jansen en Wim van Hanegem. Wat een sensatie. Wat Ajax niet was gelukt, daarin slaagden de Rotterdammers wel! Feyenoord had toen een wereldelftal. Maar nu keek ik dus terug en ik verbaasde me over veel dingen. Zaken die nu niet meer mogelijk zijn, waren toen gewoon. Voor het begin van de wedstrijd liepen de spelers in groepjes het veld op, omringd door een horde fotografen die vrijelijk hun plaatjes mochten schieten. Alles is nu veel strakker geregisseerd. Het publiek zat indertijd vlak op het veld, maar gedisciplineerd als men toen was, bleef het zitten waar het zat. De broekjes van de voetballers waren kort. Tegenwoordig dragen ze van die lange zwembroeken, die ik nog steeds geen gezicht vind. Wanneer komen de korte broekjes weer terug, vroeg ik me af. Staat toch veel leuker en vlotter? Droegen de keepers eigenlijk wel handschoenen? Ik kon het niet goed zien. Misschien vrij kleine, van die kaatshandschoentjes van leer. Het was een sportieve wedstrijd. De hele eerste helft werden er maar vier a vijf vrije trappen genomen. Overtredingen waren er dus amper. Spelers stonden snel weer op. Gele kaarten bestonden nog niet. Dan de spelers: keeper Eddy PG maakte op mij geen al te sterke indruk. Het schot van Gemmell had hij misschien kunnen hebben. Scheidsrechter Lobello zette een stapje opzij, zodat hij geen vrij zicht had. Ik kan me niet heugen ooit een scheidsrechter gezien te hebben die achter een muurtje bleef staan terwijl de vrije trap wordt genomen. Ook een ander schot liet hij lopen. Het ging maar net naast. Trainer Ernst Happel koos voor de finale voor de ervaren toen 36-jarige Pieters Graafland. Eddu Treytel die alle vorige wedstrijden had gekeept werd zonder pardon uit het elftal gehouden. Zou hij die bal wel hebben gehouden? Gemor hoorde je toen niet. Treytel die baalde? Het zal best, maar je las er niks van in de pers. Beslissingen van trainers werden gerespecteerd. Wim van Hanegem gaf zomaar drie foute passes, waarvan een in zijn eigen strafschopgebied. Dat liep goed af, weten we nu en toen, maar voor hetzelfde geld hadden de Schotten ervan geprofiteerd. In deze tijd zou de commentator zeker hebben opgemerkt dat De Kromme toch veel fout deed. Maar Wim Jansen pastte ook geregeld verkeerd. Er waren sowieso veel verkeerde passes. Van beide kanten. De Duitse verslaggever vond echter dat Feyenoord “hervorragend”’ speelde. Af en toe was er wel een mooie combinatie te zien en liep de aanval soepel en goed. Ik kan nu niet zeggen dat het spel zoveel trager was als nu. Wel iets chaotischer. Celtic was de grote favoriet. Net als een jaar daarvoor, toen Ajax kansllos de Europacupfinale met 4-1 van AC Milan verloor, dacht bijna iedereen dat Celtic de Rotterdammers zou overklassen. Dat bleek niet zo te zijn. Al moet ik zeggen dat de Schotten met de “vlo” Jimmy Johnstone goed combineerde. Maar Feyenoord kreeg ook zeker kansen. Hasil en Kindvall kregen kansen. Celtic scoorde wel, maar de Duitser verslaggever bleef kalm en zei rustig dat het buitenspel was. Een herhaling kregen we niet te zien. De Duitser was opvallend positief over “die Holländer”. Het was 25 jaar na de bevrijding, maar niets dan lof voor de spelers uit het 30 jaar daarvoor platgebombardeerde Rotterdam. Zou het nog een rol hebben gespeeld? Of is de commentator zich daarvan niet bewust geweest? De verlenging bleek niet op het filmpje te staan. Het doelpunt van Ove Kindvall zag ik op een ander filmpje. Nu met commentaar van Herman Kuiphof. De Schotse verdediger buitelde achterover en tikte de bal als een volleyballer naar de Zweedse spits van Feyenoord, die achter hem sprintte richting doel.

Die nam de bal trouwens zelf ook nog even met zijn schouder mee (hands?). Kuiphof riep”: “Dit moet een PENALTY zijn!” Daarna verwonderd: “Het is een GOAL!.” Dan beseft hij hoe het zit. De voordeelregel! “Hij laat doorspelen en natuurlijk zeer terecht. Kindvall scoort! Kindvall Scoort. Een geweldige handsbal van Gemmell. Natuurlijk zou het een strafschop zijn geweest maar groot gelijk.” Ik weet niet meer precies wat zich in de huiskamer van mijn tante in Dalfsen. Mijn vader was voor de verlenging aangeschoven. Ik denk dat we allemaal enorm hebben zitten juichen. Van het doelpunt van Kindvall maakten mijn broer en ik tot eindeloze tekeningen. Ik herinner me nog het gele shirt van doelman Williams. En het groene gestreepte van de Schotten. En hoe die na die goal van Kindvall uitgeteld in het veld lagen. Mijn vader kocht daarna het boek “Feyenoords roemruchte Europacup”, wat ik kapot heb gelezen.

JFK: geen complot?

Op 22 november was het exact 48 jaar geleden dat John F. Kennedy tijdens een rondrit in Dallas Texas werd vermoord.
De wereld werd in diepe rouw gedompeld. De charismatische wereldleider was niet meer. De mythe rondom JFK werd die dag geboren. Op NGC zag ik een documentaire waarin onderzoekers met behulp van de meest geavanceerde technologie de aanslag op Dealy Plaza hadden gereconstrueerd. De belangrijkste conclusie was dat er alleen vanaf de zesde verdieping van het Texas School Depository op de auto van de president was geschoten. De eerste kogel bereikte zijn doel niet. Die ketste af op de paal van de stoplichten die in 1963 boven de weg hingen. De tweede kogel trof de president in de rug, schoot door zijn keel naar buiten en trof gouverneur Connally die iets links voor Kennedy zat (op een lager stoeltje dan waarop JFK zat). Dus niks geen magic bullet, die via een omweg eerst JFK en daarna nog eens Connally raakte wat lange tijd gedacht werd door conspiracydenkers. Gewoon één kogel die beide mannen verwondde. De derde kogel was dodelijk. Zelf heb ik altijd geloofd dat die werd afgevuurd vanaf de grasheuvel (grassy knoll), rechts van de limousine van de president. Daar ook stond Abraham Zapruder die dag zijn gloednieuwe filmcamera uit te proberen. Hij filmde de moordaanslag van de eeuw. Pas in 1975 werd zijn filmpje vrijgegeven. Nieuwe Revue wijdde er toen een aantal artikelen aan, die ik als 15-jarige verslond. Dat derde schot verwoestte de zijkant van Kennedy’s hoofd. Dat sloeg naar achter en daardoor kon de kogel, zo was de gangbare theorie van complotdenkers, alleen vanvoren op de president zijn afgevuurd. Omdat er in dat geval dus twee schutters waren geweest, was dat het bewijs van een samenzwering.
In de documentaire van NGC was een filmpje te zien dat van de overzijde van de grasheuvel werd geschoten door een toeschouwer. Op het moment van dat voor Kennedy fatale schot was er niets te zien bij het hek dat daar stond. Er liepen of doken geen mensen weg. Er was geen activiteit te zien. Nu zul je, als je daar staat met je vizier gericht op de machtigste man ter wereld, wel direct wegduiken als je je klus hebt geklaard. Dus dat bewijs vond ik wat mager. Bovendien dacht ik aan een documentaire van jaren geleden, waarin de foto van Mary Moorman werd uitvergroot en geanalyseerd. Zij stond ook aan de overkant van de grasheuvel en drukte af op het moment dat Kennedy wordt getroffen door het eerste schot. Op haar foto zou een gedaante te zien zijn geweest bij dat hek op de grassy knoll: een van de mogelijke schutters, werd gedacht. Een ander bewijs: waarom renden al die mensen na de schoten massaal naar dat heuveltje? En hadden getuigen daar niet gezegd dat ze er rookwolkjes hadden gezien?
Op You Tube verschijnen steeds meer nieuwe filmpjes die bewijzen dat de dodelijke kogel wel degelijk van de zesde verdieping werd afgevuurd en dat er geen complot was. Die complottheorie, omhelsd door een meerderheid van de Amerikanen, ontstond omdat we niet kunnen, nee niet willen geloven dat een eenzame gek het leven van de zo geliefde JFK kon verwoesten, zo luidt de nieuwe theorie. We zochten als mensheid dat complot erbij. Een gestoorde gek ontnam Amerika zijn president en de wereld zijn geliefde leider van de vrije wereld. Dat willen we niet geloven. We willen achteraf nog een zingeving zoeken voor de compleet zinloze dood van de president. De mafia, de olie-industrie, het militair industrieel complex, de CIA of FBI of alle tegelijk zaten erachter. Ook ik heb altijd gedacht aan een complot.
Net zag ik op You Tube een filmpje waarin de aanslag was nagespeeld ergens op een range. Het hoofd van JFK was door forensische wetenschappers nagemaakt en de schutter vuurde zowel van de zijkant (grasheuvel) als vanaf de positie waarop van de zesde verdieping van het schoolboekenmagazijn af. Dat magazijn is in werkelijkheid overigens dichterbij dan je op filmpjes ziet. In werkelijkheid 30 meter (eerste schot) en 80 meter (derde schot). Hoe dan ook, als er van de zijkant was geschoten was JFK’s hoofd compleet van zijn romp geschoten, zo maakte de reconstructie duidelijk. In dat geval had de kogel ook Jackie die JFK in de auto zat, verwond. Zoals we allemaal weten gebeurden beide niet. Slechts een deel van de schedel van JFK werd weggeschoten en Jackie bleef ongedeerd. Het schot dat van de zesde verdieping werd afgevuurd tijdens de reconstructie verwondde het namaakhoofd op vrijwel exact dezelfde manier als het hoofd van JFK, zoals we dat op het Zapruderfilmpje zien. Ergo: alle schoten kwamen vanaf de zesde verdieping. Nu is het de vraag of Lee Harvey Oswald (alleen) heeft geschoten. Hij schijnt een matig schutter geweest te zijn. Anderzijds was de afstand tot de limousine ook niet zo groot. Ooit zag ik een documentaire waarin een Franse huurmoordenaar toegaf dat hij een van de daders was geweest. Er waren er twee of drie. Een van hen zou vanuit het raam van het boekenmagazijn hebben gevuurd. Een ander vanuit het raam van een ander gebouw aan de route (welk is me een raadsel). Met een helicopter zouden ze vanaf het dak van een die gebouwen direct na de aanslag vertrokken zijn naar Alaska en pas na een maand weer zijn teruggekeerd. Alsof een heli in die tijd op dat tijdstip niet zou zijn opgevallen.
Ik ben er nu van overtuigd, en dat voelt alsof je van je geloof valt, dat er niet vanaf de grassy knoll kan zijn geschoten. Maar geloven dat Oswald alleen handelde, kan ik toch ook niet aannemen. Een jonge, ambitieuze advocaat die indertijd lid was van de Warrencommissie, die de moord op JFK onderzocht, zei dat hij natuurlijk had willen scoren. Als er een complot was geweest had hij daar natuurlijk graag hebben willen onthullen. Dan was hij net zo beroemd geworden als ruimtevaarder John Glenn, zei hij! En georganiseerde misdaad? Nooit heeft iemand uit die kringen ooit gerept over de moord. Noch erover gepocht zo van: “Zeg, weet jij eigenlijk wel dat ik JFK om zeep heb geholpen?’ Alsof dat zou uitlekken. Nou ja, misschien ook wel. James Files bekende in 2003 dat hij het beslissende schot zou hebben afgevuurd. Onderzoeker Wim Dankbaar interviewde hem uren achtereen. Files wist talloze details te noemen. Toch kon Files mij niet overtuigen. Ik weet niet waarom. Ik vond hem nogal een fantast met al zijn details, die hij ook zo uit zijn duim kon hebben gezogen. Zo iemand die zich in zijn cel uit verveling maar verdiept in de moord van de eeuw en net doet of hij erbij was. Dus achteraf schijnt opperrechter Earl Warren, bijna een halve eeuw na dato, toch nog gelijk te krijgen. Zou dat ook de reden zijn dat Robert F. Kennedy nooit in een complot heeft willen geloven? Omdat hij wel wist hoe het zat? Of duikt er over een x aantal jaren weer nieuw bewijs op dat Kennedy wel degelijk het slachtoffer was van een samenzwering?

Zorreguita

Er was weinig aandacht in de pers voor de prachtige documentaire van Brandpunt over Jorge Zorreguita, de vader van Maxima in het Argentinie van het kolonelsregime. Een mensenrechtenadvocaat zei voldoende munitie te hebben om de man voor de rechter te dagen. Zorreguita was, zoals bekend, staatssecretaris van landbouw in de jaren zeventig. Zelf zegt hij nooit gehoord te hebben van verdwijningen. Kroonprins Willem Alexander gelooft hem. In het televisieinterview waarin hij zijn verloofde Maxima voorstelde, zei hij dat pa Zorreguita melding maakte van vier verdwijningen. “En alle vier zijn ze teruggekomen.” Ook zijn dochter, onze toekomste koningin Maxima gelooft dit. Maar dat Zorreguita werkelijk nergens van op de hoogte was, lijkt onmogelijk, zei de mensenrechtenadvocaat. Op Zorreguita’s departement circuleerden lijstjes waarop namen met “lastige” (subversievelingen) die uit de weg geruimd moesten worden. Ingrijpend te zien was hoe een moeder van 87 jaar praat over de verdwijning van haar toen 22-jarige dochter Lidia in 1977.
Pas enkele jaren geleden kreeg ze te horen wat er met de vrouw gebeurd was. Van onder tot boven met kogels doorzeefd. Haar as is uitgestrooid bij een boom waar een gedenkteken is geplaatst van meerdere verdwenen en vermoorde slachtoffers van de Vuile Oorlog. Het is een plek waar ze zo nu en dan naar toe gaat en waar ze haar dochter een beetje kan ontmoeten.
Ook toonde Brandpunt beelden van de ondervraging van Zorreguita in 2001 voor een commissie in Argentinie. Ja, gaf hij toe, een keer had hij gehoord van een verdwijning. En hij had ernaar geïnformeerd bij het leger, maar daarna niets meer vernomen. Dat had hij zo gelaten. Een andere regeringsfunctionaris vertelde hoe hij wel met succes opheldering had gevraagd over de verdwijning van een jong meisje. De ouders, die hij kende, hadden zijn hulp ingeroepen. Uiteindelijk werd de jonge vrouw vrijgelaten. Zorreguita heeft niemand vermoord, maar heeft ook niet ingegrepen. Dat noemde Fons de Poel ‘laf”. Omdat hij niets wist, zegt hij. Maar door zitting te hebben in een fout regime is hij wel degelijk medeplichtig. Hij maakte deel uit van een regering die verantwoordelijk is voor de moord op zeker 30.000 mensen. Jonge mensen veelal, die werden opgepakt, in concentratiekampen werden gezet, gemarteld en gedrogeerd boven zee uit vliegtuigen werden gegooid. Het is pijnlijk dat een meerderheid van de Nederlanders vindt dat Zorreguita best bij Alexanders inhuldiging mag zijn. In de jaren zeventig waren we met zijn allen solidair met de treurende Dwaze Moeders. Maar zoals Hedy d’Ancona in een ingezonden brief in de Volkskrant onlangs schreef: kennelijk moet ons geheugen weer worden opgefrist. Zorreguita is medeplichtig aan misdaden tegen de menselijkheid. Voor de nabestaanden van de barbaarse praktijken verjaren die gruwelijkheden nooit.

Ik kan daarom niet wachten tot Zorreguita vervolgd wordt. Zoals een andere nabestaande zei, een Argentijnse man van nu in de dertig, wiens moeder werd opgepakt toen hij een paar maanden oud was. “Ik wil hem niet tegen kunnen komen op straat.”
Extra pijnlijk is het natuurlijk dat het Huis van Oranje met deze man verbonden is. Als hij glimlachend naast onze vorstin op de rode loper loopt voel ik woede en schaamte. Dat het kabinet Kok niet heeft geregeld dat Maxima’s vader nooit bij regeringsaangelegenheden aanwezig mag zijn is een ernstige omissie. Hij moet wegblijven van de inhuldiging van Alexander. Het is al erg genoeg dat hij de schoonvader is van onze toekomstige koning. Het klinkt hard, maar voor zowel de politiek als het koningshuis zou het de beste oplossing zijn als Zorreguita spoedig zou komen te overlijden. Dan is hij nooit meer onderwerp van discussie en kan hij de monarchie nooit meer in verlegenheid brengen.

GGZ en oude dames

GGZ

Ook al schrijf je “maar” een kortkolomberichtje, toch moet je als journalist altijd een bericht bevestigd zien. Ook al is het al op de regionale radio geweest en staat het op teletekst en in een regionale krant. Dat had ik vanmorgen toen ik dat kortje maakte over een ‘leidinggevende’ van de GGZ Zuidwest-Drenthe die in mei op staande voet werd ontslagen. Volgens RTV Drenthe omdat hij met “minder dan vijf” cliënten seksueel contact had gehad. Het Dagblad van het Noorden had het over ‘tussen de vier en zes”. Directeur Rien Kooijman van de GGZ belde mij op mijn verzoek terug en lichtte me in. Soms staan er dingen in berichtjes van anderen die weer vragen oproepen. Zoals de zin in het Dagblad: “ De zaak kwam aan het licht toen een cliente liet doorschemeren da er sprake was van ontoelaatbaar gedrag.”’ Je denkt als lezer direct”aan wie en wanneer?
Als journalist wil je alles verifiëren. Vanmorgen leidde dit tot een aantal nieuwe gezichtspunten. De betreffende man was geen ,,leidinggevende’’, maar een ‘leidinggevende ad interim’’. Hij was GGZ-verpleegkundige, ambulant, wat betekent dat hij zijn clienten thuis bezocht. Hij was ook maatschappelijk actief, betrokken en werkte hard. Achteraf viel het Rooijman op dat zijn medewerker altijd zo vroeg begon en laat doorwerkte. Kooiman stelde dat er in vier gevallen vermoedens waren van seksuele intimidatie. (In twee andere gevallen was er sprake van andere intimidatie, zoals dingen op bevelende toon zeggen). Maar dat moest de politie maar verder onderzoeken. Voor de directeur was het voldoende dat een hulpverlener grensoverschrijdend gedrag had tentoongespreid. Dat is een professionele doodzonde in hulpverleningsland, gezien de afhankelijkheid van client met de hulpverlener.
De medewerker verklaarde namelijk zelf dat de seks niet onvrijwillig had plaatsgevonden.
In mei meldde een cliënte de kwestie aan een andere medewerker. Als bewijs dienden seksueel getinte sms’jes van de man. Die waren voor Kooijman voldoende om hem op non-actief te zetten en hem later te ontslaan na een intern onderzoek. Zeker honderd cliënten van de medewerker waren toen al per brief benaderd met de vraag of zij ook grensoverschrijdend gedrag hadden ervaren. Een 47-jarige Meppelse stapte onlangs naar de Meppeler Courant om haar verhaal te doen. Toen ook kwam de GGZ met de bevestiging. Eerder had men de zaak niet in de openbaarheid gebracht om de privacy van clienten niet te schaden.
Op de website had de GGZ een bericht gezet over het ontslag van de man, met daaronder een verwijzing naar het bericht in de Meppeler Courant. Kooijman zei dat hij open wilde zijn over de kwestie en dat is een goede zaak.

Nog al te vaak doen instellingen en organisaties nogal geheimzinnig over dit soort pijnlijke kwesties. Als we er niet op ingaan, zal de pers er ook wel geen aandacht aan schenken, is de gedachte. Een grote misvatting, want dan gaan journalisten zelf op¨onderzoek uit, omdat er mogelijk ernstige zaken verzwegen worden. Breng je alles in een keer duidelijk naar buiten, dan trekt de bui snel weer over. Vanuit het gezichtspunt van de betrokken instelling althans, die ineens een lawine van media over zich heen krijgt.

Ik herinner me nog hoe mijn toenmalige chef bij Persburo PENN begin jaren tachtig de woordvoering op zich nam van de vrouw van toenmalig burgemeester Faber van Hoogeveen. In een volgens mij nooit opgehelderde zaak, vertelde zijn vrouw dat ze slachtoffer was geworden van een indringer die haar iets erg wilde aandoen. Het precieze weet ik er niet meer van, alleen dat de zaak enorm veel ophef veroorzaakte. Persburo PENN schreef in die tijd voor bijna alle landelijke kranten en het ANP en als beginnend journalist zag ik vol ontzag hoe mijn chef een persbericht opstelde voor mevrouw Faber, nadat hij haar zelf had geïnterviewd. Dat zou nu natuurlijk niet meer kunnen. Maar in die tijd waren de journalistieke mores heel anders. En vermoedelijk was het ook gewoon behulpzaamheid die mijn chef ertoe bracht de in opspraak geraakte Fabers bij te staan in de stortvloed van media-aandacht. Faber raakte later zelf in opspraak, na vermeend bezoek aan prostituees met burgemeester Smallenbroek van Smallingerland. Maar ondanks dit alles is hij toch al jaren een gerespecteerd columnist. Zo zie je maar dat je verleden je niet altijd na hoeft te dragen.

Toen ik van vakantie terugkwam, las ik dat mevrouw Geertruida Draaisma op 109,5 jarige leeftijd was overleden in Leeuwarden. Ze was de oudste vrouw van Nederland. Eind februari organiseerde het verzorgingshuis waar ze al jaren woonde een heuse persconferentie voor de hoog-bejaarde. Zoiets wilde ik hoe dan ook meemaken. Ik heb nog foto´s geschoten van de dame, die niet ophield burgemeester Crone kusjes te geven. Ik vroeg me af hoe ze zo oud was geworden en haar neef antwoordde: een sober leven. Wel rookte ze al vanaf haar vijftiende, maar zo wilde ze niet voor onze fotograaf op de foto. Een collega van de Telegraaf wilde lollig doen en vroeg de altijd vrijgezel gebleven dame of er nog leuke mannen in het huis waren. Er was er niet een die haar kon bekoren, antwoordde ze. Ooit heb ik eens Hennie van Andel geïnterviewd, die toen de oudste mens was. Ze was toen 113 jaar en werd 115, de oudste mens ter wereld en de oudste Nederlandse aller tijden. Ze zag niet goed meer toen ik haar opzocht op haar kamer in Hoogeveen. Maar horen kon ze nog best. Ik liet haar allerlei geluidfragmenten horen en vroeg haar daar commentaar op. Natuurlijk was daar ook een fragment bij van de moord op John F. Kennedy in 1963 in Dallas. Ze vond hem maar een vrouwenversierder. Hennie van Andel was een groot fan van het Nederlands elftal en van Ajax. Het was fascinerend zo´n oud iemand te spreken. Ze was van 1890, negen jaar ouder dan mijn oma die van 1899 was en in 1989 was overleden. Er zijn zelfs mensen die in drie eeuwen hebben geleefd. Geboren in 1799 en overleden in 1900. Het spreekt erg tot de verbeelding. Er zijn nu zelfs sites waarop je je eigen sterfdatum kunt berekenen als je een paar vragen invult. Zo schijn ik zelf in 2041 op de lijst te staan. 81 jaar maar. Mogen er misschien nog tien bij?

Beveiliging

Niet de PVV, niet Geert Wilders bepaalde of ik vrijdag naar binnen mocht bij de perspresentatie van de PVV Friesland in Sint Nicolaasga. Ik kwam er niet in, ondanks mijn perskaart en identiteitskaart. Ik had me drie dagen te laat aangemeld. De mail die ik voor mijn gevoel, compleet met sofinummer, naar de PVV-Kamerfractie had gestuurd voor mijn aanmelding was daar nimmer gearriveerd. Ik was er zeker van dat ik hem verzonden had voor de sluitingsdatum. Maar een blik in mijn UIT-vak leerde dat hij niet was verstuurd. Opnieuw aanmelden dus. Nog een keer, met uitleg. Ook dat mijn wel op tijd aangemelde NRC-collega wegens familieomstandigheden niet kon komen en ik dus ook nog eens in zijn plaats kwam, kon de PVV-dame niet vermurwen. Kamerlid Andre Elissen die ik de kwestie telefonisch voorlegde, zei wat hij kon doen voor me. De PVV is immers gebaat bij publiciteit in het NRC. Maar ook zijn "hulp" mocht niet baten. Nee, het was de oppermachtige beveiliging die bepaalde dat wie niet op de lijst stond er domweg niet in kwam. Ook al werd ik herkend door Katie Dolstra, oud-raadslid in Leeuwarden, en Otto van der Galien, oud-statenlid van de CU/SGP.
Enige soepelheid is het beveiligingsgilde vreemd. Een van hen beet me toe dat zelfs Geert Wilders himself mij niet naar binnen kreeg. De door de PVV ingehuurde peperdure bewaking bepaalt dus zelf hoe Wilders beveiligd wordt. Van hun eigen opdrachtgever trekken ze zich geen snars aan. Bureaucratische rigiditeit ten top, die niet zou misstaan in een voormalig Sovjet-republiek.
Er is wel wat veranderd, want mijn LC-collega mocht vorige keer nog naar binnen op een PVV-bijeenkomst in Drachten, hoewel hij zelfs geen ID-bewijs bij zich had.
Hij vertelde me dat hij bij binnenkomst vrijdag werd gefouilleerd, maar dat zijn zakmes niet werd ingenomen. Hij zei dat hij Wilders zo neer had kunnen steken, want hij stond vlak naast hem. De praktische veiligheid lijkt dus minder van belang dan de formele van de lijstjes. Hoezo je doel voorbij schieten?

Hoewel er niets stond aangegeven bij de weg en ik rustig het rustieke laantje opreed naar Hotel De Oorsprong maanden twee beveiligers mij op de parkeerplaats mijn auto aan de overkant van de weg te stallen. Daar trof ik een keurig uitziende dame in een luxe, zwarte wagen. Ik vroeg of zij ook naar de PVV ging en toen zei hierop bevestigend antwoordde, vroeg ik of ze ook van de pers was. Nee, zei ze, maar wie bent u? Ik stelde me voor als NRC-verslaggever. De dame in kwestie was de nummer negen op de provinciale PVV-lijst. Op mijn constatering dat het onwaarschijnlijk was dat ze dus in de staten zou komen, antwoordde ze niet. Ze glimlachtte slechts. Op de vraag of ze Geert Wilders zelf had ontmoet, antwoordde ze dat ik dat maar aan PVV-woordvoerder Zeilstra moest vragen. Wel vertelde ze me dat ze van kinds af aan was opgegroeid met de NRC. En dat deze krant het meest reele beeld gaf van de partij van alle media. Ik riep toen ze opnieuw naar binnenging - zelfs de bloedeigen nummer 9 kwam niet op haar rijbewijs naar binnen, maar moest teruglopen naar de auto om haar paspoort op te halen - of ze geen goed woordje voor me kon doen als trouw en tevreden NRC-lezer. Ik schudde Andre Elissen de hand en Katie Dolstra. Ze zouden zich voor me sterk maken. Mijn collega's bedachten het plan om de hele bijeenkomst te boycotten als ik niet naar binnen zou mogen. "Maar dan moet wel iedereen meedoen," vond Willem Bosma van de LC. Er werd druk heen en weer getelefoneerd. Willem belde LC-hoofdredacteur Hans Snijder die instemde. Alleen de baas van Omrop Fryslan vond dat zijn ondergeschikten gewoon hun werk moesten doen. Waar op zich natuurlijk ook iets voor te zeggen viel. Hoewel het pas echt nieuws was geweest als alle media de PVV-persconferentie hadden gemeden. Een collega dacht dat de hoofdredacteuren vast geen zin hadden gehad om naar Hilversum te reizen en hun keuze daar toe te lichten bij Nieuwsuur of Pauw & Witteman.
Een en ander roept wel de vraag op of de PVV nog wel zeggenschap heeft over het wellicht terecht strikte aanmeldingsbeleid. Beveiliging is helaas nodig voor Wilders. Dat een volksvertegenwoordiger zo uiterst streng moet worden beveiligd is een schande voor dit land. Anderzijds zou je mijn inziens toch ook enige coulantie moeten kunnen betrachten voor een foutieve aanmelding van een kwaliteitskrant. Ik vraag me af of de PVV de afweging om me wel of niet toe te laten, zelf heeft kunnen maken. En het nadeel ervan - geen NRC-verslaggever aanwezig, geen publiciteit (ofschoon er al vrij veel over de statenverkiezingen en de PVV-deelname in de NRC heeft gestaan) heeft kunnen meewegen.

Henk F.

Ondanks het feit dat ik me snel had aangemeld, kon ik dinsdag niet in de zittingszaal de rechtszaak tegen Henk F. (42) in Assen bijwonen. F. stond terecht voor de moord op de toen 15-jarige Andrea Luten uit Ruinen in 1993. Toen hij zijn vriendin vorig jaar had mishandeld moest hij DNA afstaan. Daaruit kwam de match met de DNA-sporen die waren aangetroffen op het lichaam van Andrea.
Al mijn collega's van de schrijvende pers konden dat wel. Toen ik vroeg hoe dat kon zeiden de dames van de communicatie mij dat zij zich na de pro formazaak in de zomer al hadden opgegeven voor een plekkie op de eerste rang. Je zit daar zoveel beter dan in de zaal waar je op twee monitoren het geheel kunt volgen. Niet alleen zit je dichterbij de rechters, de verdachte en de advocaat en kun je hum mimiek volgen, ook de reacties uit het publiek word je beter gewaar. Zo heb ik Henk F. niet van nabij kunnen zien. De tekenaar van het NOS Journaal had een fraaie afbeelding van de verdachte gemaakt: een lange slanke man met een kalend hoofd. Sterk Drents accent. Niet onaardig om te zien. De tekenaar vond hem geen boeventronie hebben. Mijn collega's omschreven hem als ,,emotieloos'' en als iemand zonder spijt of berouw. Nu weet je nooit of iemand dit niet heeft. Ik kan me ook indenken dat je onder de pillen zit om die zaak goed te doorstaan. Als je rustig bent, zonder tranen het woord voert, wil dit niet zeggen dat je geen emoties hebt. Hij liet ze in elk geval niet zien. Opmerkelijk was wel dat hij niet het laatste woord nam om zijn excuses te maken. Maar Lammi Luten zei dat dit na zeventien jaar toch niet geloofwaardig zou zijn geweest.
F. zei dat hij dag en nacht aan de zaak had gedacht. Hij droomde over Andrea, wist feiten niet van dromen te onderscheiden. Hij was al die tijd bang geweest. Bang voor ontdekking. Daarom was hij ook opgelucht geweest toen hij gepakt werd in mei dit jaar. Zei hij. F. was getrouwd geweest en had twee dochters, de ene is nu zestien. Andrea was vijftien toe ze werd verkracht en vermoord. Zou zo'n man als vader dan nooit hebben stilgestaan bij het onnoemelijke leed van de ouders van Andrea? De onzekerheid waarin zij 17 jaar verkeerd hebben? Onbegrijpelijk. Maar hoe erg ook voor de twee dochters van F. en voor zijn 2-jarig zoontje dat hij bij zijn inmiddels ex-vriendin heeft. Hoe is het om te weten dat je vader een verkrachter en een moordenaar is? Kan zo iemand nog je vader zijn? Het lijkt me voor zijn kinderen verschrikkelijk moeilijk om hun houding te bepalen. Want je vader heeft niet alleen een jong meisje gedood; hij heeft dit weerzinwekkende feit ook al die tijd geheim gehouden. Bijna was een ander nog voor de moord veroordeeld, Richard Kelly. De eis tegen hem was acht jaar, maar de rechtbank sprak hem vrij wegens gebrek aan bewijs. F. zei op de zitting dat hij zich had gemeld als Kelly zou zijn veroordeeld. Het klonk niet erg geloofwaardig. Zoals het evenmin geloofwaardig was toen hij zei dat de bloeduitstortingen op Andrea's borst niet het gevolg waren van een duw die hij haar had gegeven. "Zoiets zou ik nooit doen." Mijn Volkskrant-collega schamperde in de pauze dat hij dat nooit zou doen, nee. Maar vermoorden deed hij haar wel!
Andrea werd het slachtoffer van een willekeurige man die wat rondfietste op een plek waar hij nooit eerder was geweest en die zin had in seks. F. zat in de ziektewet, zijn vinger was in een cirkelzaag terechtgekomen, Andrea, een knappe meid met haar lange zwarte haar, kwam hem op de fiets tegemoet. Ze was op weg van school naar huis. De twee passeerden elkaar. Waarom hij omkeerde wist hij niet meer. "Het zal wel lust zijn geweest", zei hij. "Ik kan het niet verklaren." Hij fietste achter haar aan, legde zijn arm op de hare en dwong haar te stoppen. Andrea moet gedacht hebben dat het weer een van de jongens was die in het cafe kwamen, zei haar moeder na afloop op een persconferentie. De Lutens dreven de plaatselijke kroeg en als kasteleinsdochter kende iedereen Andrea. "Ik zei vaak tegen haar: iedereen kent jou, maar jij kent niet iedereen. Misschien dacht ze dat een van de jongens een grapje met haar wilden uithalen, vertelde Lammi Luten, want dat gebeurde wel vaker.
Hoe dan ook, ze stopte. In de verte zag F. mensen lopen. Daarvan raakte hij in paniek. Hij dwong Andrea een bospad in te fietsen. "Wil je wel een snelle wip maken?' vroeg hij haar. Anderea, die al tijd volgens F. heel rustig was gebleven, zei dat ze dit nog nooit gedaan had. "'Had ze maar gegild en geschreeuwd, dan had ik haar laten gaan," zei hij. Ze moest hem oraal bevredigen, spuugde zijn sperma uit en probeerde te vluchten. F. liep achter haar aan en greep haar vast. Hij ging op haar zitten, met zijn knieen op haar armen. Toen stopte er een auto op zo'n 50 meter afstand. F. zei dat hij hiervan zo in paniek was geraakt dat hij Andrea's keel had dichtgeknepen. Ze raakte snel buiten bewustzijn. Daarna zette hij zijn schoen nog op haar keel om te controleren of ze dood was. Ook had hij toen de auto stopte zijn hand op haar mond gelegd om te beletten dat ze zou gaan roepen. Je vraagt je af wat er gebeurd was als Andrea had kunnen schreeuwen en de automobilist haar had weten te bevrijden. Dan was F. er goed bij geweest en was Andrea nog in leven. Het leven kan zo stompzinnig door vreselijke toevalligheden aan elkaar hangen. En het is des te schrijnender als het een zaak van leven en dood is.

AFA

Je mag natuurlijk nooit op iemands uiterlijk afgaan. Maar als je die Eric Lucassen van de PVV ziet, vraag je je af of Geert Wilders wel over enige mensenkennis beschikt. Hij ziet er toch een beetje uit als een niet erg snuggere kleerkast, zonder enige zelfreflectie, die je als vrouw niet wilt tegenkomen in een verlaten donker straatje. Hoe kan het dat deze man al zeven jaar schuldeisers achter zijn broek heeft en een niet vermelde veroordeling wegens ontucht op zak heeft, zonder dat Wilders dit wist? Nu snap ik ook waarom Lucassen zijn Kamerzetel niet wilde opgeven. Je vangt acht jaar lang 120.000 euro per jaar als Kamerlid en de PVV heeft geen afdrachtregeling. Het is dus voor Lucassen een methode om geld te verdienen, naast zijn uitkering blijkbaar.
Ook Van Bemmel heeft iets verzwegen, en zelfs die keurige Hero Brinkman heeft iets fouts gedaan. Bij Pauw en Witteman zei hij, correct, dat hij geen veroordeling noch strafblad had, maar een schikking wegens het ontduiken van een snelheidscontrole is ook niet misselijk. Als hij die in dat programma had opgebiecht (de vraag luidde: heeft u nog wat achtergehouden?) was hij geloofwaardiger geweest dan nu. Hi ontkende met grote stelligheid, maar de volgende dag werd onthuld dat hij met 100 kilometer door een woonwijk was gescheurd met gedoofde lichten. Misdadig gewoon en dat als politieagent! Waar is je geweten? Hebben ze niet, die PVV’ers vrees ik steeds meer. Grote woorden, maar zelf zijn ze bepaald niet van de normen en waarden. Zo word je steeds ongeloofwaardiger.
Zijn er nog keurige mensen op aard? Ik herinner me hoe mijn oma zaliger wel eens tegen me zei: “Als alle mensen zo netjes waren als jij en ik, zag de wereld er heel wat beter uit.!” Kamerleden hebben heel wat onoirbare zaken op hun conto, blijkt. Ik begrijp echt niet dat er geen verklaring van goed gedrag nodig is voor je een Kamerzetel kunt bezetten, zoals in het onderwijs. Je hebt toch een voorbeeldfunctie? Lucassen wordt een blok aan het been van Wilders. Het maakt Wilders aanzien er ook niet sterker op dat deze hem niet heeft weten te overreden zijn biezen te pakken. Wat moet Lucassen als monddood en volstrekt ongeloofwaardig parlementslid, behalve geld opstrijken? Ja, het kabinet in stand houden, waarlijk een ijzersterke reden om hem te handhaven.
Wilders zal enorm balen, ook van de andere mannen die van alles voor hem verborgen hielden. De PVV’ers konden natuurlijk nooit bevroeden dat hun verleden zo zou worden nageplozen. Maar op een simpele vraag als: heb je nog iets te verzwijgen of ben je ooit met politie of justitie in aanraking geweest, kun je toch gewoon eerlijk antwoorden? Wilders had zelf iedereen moeten natrekken. Nu krijgt hij toch te maken met LPF-achtige toestanden waar hij zo bang voor was. De PVV trekt nu dus ook goudzoekers en bandieten aan.
Bij Pauw en Witteman zag ik een keurig, welbespraakt 17-jarih meisje uit Limburg, dat zich kandidaat wilde stellen voor de PVV voor de Provinciale Statenverkiezingen. Als ze dit in Friesland had gedaan, was ze achtervolgd door de AFA (Anti Fascisten Fryslân). Zij willen het de partij flink moeilijk maken om mee te doen aan de verkiezingen van volgend jaar maart in Friesland. Hierin willen ze samenwerken met jongeren uit de kerken. Wat ze gaan doen weten ze nog niet, maar het persbericht was opgesteld in een dreigende toon. De AFA eiste de besmeuring met rode hakenkruisen op aan de woning en auto van PVV-kandidaat Jan Lautenbach uit Oudwode. De politie kon mij gisteren niet vertellen of die claim is nagetrokken. Verrassend, om niet te zeggen merkwaardig was het commentaar van Ate de Jong van anti-discriminatiebureau Tumba, dat meestal toch alle bedreiging en intimidatie terecht verfoeit. In plaats van de anonieme bekladding te veroordelen – zoals Commissaris der Koningin John Jorritsma terecht deed op Omrop Fryslân – liet De Jong zich uit in de trant van: ja, wie zulke standpunten heeft, kan dit verwachten. Een soort koekje van eigen deeg dus. Naar mijn weten hebben PVV’ers nimmer iets beklad en sprak Wilders juist zijn afschuw uit over het besmeuren van islamitische gebedshuizen. De Jongs commentaar was ook alleen op de site van de omrop te lezen, onder de titel: ‘Bedreiging niet erg.” De kranten besteedden er weinig aandacht aan. De redenatie is curieus, zo zou je dus ook kunnen zeggen als iemand het huis of de auto van een werknemer van een proefdierenlab besmeurt met enge teksten: ja, wie dit de dieren aandoet, kan dit verwachten. Of: “Ja, wie rijk is en dit niet deelt met de armen kan verwachten dat hij bestolen wordt.” We moeten wel onverholen vasthouden aan de uitgangspunten en beginselen van de rechtsstaat. Ieder heeft het recht om zich aan te sluiten bij een democratische verkozen partij. Het is onacceptabel dat mensen die zich kandidaat willen stellen voor de PVV dit nalaten omdat ze bang moeten zijn voor of worden gemaakt door AFA.